Diện tích cà phê giảm nhưng giá vẫn tăng
Theo thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT), diện tích trồng cà phê tại Việt Nam đang có xu hướng giảm dần trong niên vụ 2024/2025. Lý do chính là nhiều nông dân chuyển sang trồng các loại cây ăn trái như sầu riêng và bơ, dẫn đến sự suy giảm sản lượng cà phê trong năm nay. Điều này dự báo sẽ khiến sản lượng cà phê của Việt Nam đạt mức thấp nhất trong nhiều năm qua.
Chủ tịch Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam (VICOFA), ông Nguyễn Nam Hải, chia sẻ: “Diện tích trồng cà phê đang dần thu hẹp, nguyên nhân chính là do giá cà phê trong những năm qua không ổn định, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của người nông dân, khiến họ chuyển sang cây trồng khác. Việc gia tăng diện tích cà phê trong tương lai sẽ rất khó khăn. Thay vì trông chờ vào sự phát triển từ thị trường, chúng ta cần tìm ra các giải pháp phát triển bền vững” (VICOFA, 2024).
Mặc dù diện tích trồng cà phê giảm, nhưng giá cà phê lại chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ. Trong niên vụ 2023/2024, dù sản lượng xuất khẩu giảm 12,1%, chỉ đạt 1,46 triệu tấn, nhưng kim ngạch xuất khẩu lại tăng 33,1%, đạt 5,43 tỷ USD, đây là mức cao nhất từ trước đến nay và là lần đầu tiên kim ngạch xuất khẩu cà phê Việt Nam vượt mốc 5 tỷ USD.
Giá cà phê tăng mạnh: Nguyên nhân và tác động
Theo dữ liệu từ Tổng cục Hải quan, giá xuất khẩu cà phê trong tháng 9/2024 đã chạm mức kỷ lục 5.469 USD/tấn, tăng 5,8% so với tháng trước và tăng 68,7% so với cùng kỳ năm 2023. Trung bình trong niên vụ 2023/2024, giá cà phê đạt 3.673 USD/tấn, cao hơn gần 50% so với năm trước, trở thành mặt hàng có giá cao nhất trong nhóm các sản phẩm nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam.
Liên minh Châu Âu (EU) vẫn là đối tác xuất khẩu cà phê lớn nhất của Việt Nam, mặc dù lượng xuất khẩu giảm 8,6%, nhưng kim ngạch lại tăng 41% so với niên vụ trước. Các thị trường lớn như Đức, Italy, và Tây Ban Nha đều ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng về kim ngạch.
Ngoài ra, nhu cầu đối với cà phê Robusta – loại cà phê chiếm tới 94% diện tích trồng tại Việt Nam – đã tăng mạnh trên toàn cầu, trong khi nguồn cung lại hạn chế, khiến giá loại cà phê này tiếp tục leo thang. Theo ông Hải, “Giá cà phê Robusta trước đây thường chỉ bằng 1/3 đến 1/2 so với cà phê Arabica, nhưng gần đây, giá của Robusta đã có lúc vượt qua Arabica, lên tới gần 1.000 USD/tấn, điều này chưa từng xảy ra trước đây” (VICOFA, 2024).
Triển vọng & thách thức: Niên vụ 2024/2025
Trong niên vụ 2024/2025, dự báo giá cà phê Việt Nam sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao do sản lượng giảm. Hiệp hội Cà phê Buôn Mê Thuột dự đoán sản lượng cà phê năm nay có thể giảm tới 15% so với niên vụ trước, do ảnh hưởng của khô hạn và thiếu nước trong mùa phát triển quả tại Tây Nguyên.
Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, trong nửa đầu tháng 10/2024, xuất khẩu cà phê của Việt Nam đã đạt 21,5 nghìn tấn, kim ngạch đạt 125,8 triệu USD, tăng 0,4% về lượng và 7,5% về trị giá so với tháng 9/2024, cho thấy sự phục hồi mạnh mẽ trong bối cảnh thị trường toàn cầu gặp khó khăn.
Tác động của quy định EUDR và các yếu tố toàn cầu
Bên cạnh các yếu tố nội tại, quy định chống phá rừng của Liên minh Châu Âu (EUDR), có hiệu lực từ ngày 30/12/2024, sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến ngành cà phê Việt Nam. Quy định này yêu cầu các sản phẩm cà phê phải chứng minh không có liên quan đến việc phá rừng, điều này đang thúc đẩy các doanh nghiệp châu Âu tích cực thu mua cà phê Việt Nam. Tuy nhiên, quy định này có thể tạo ra những thách thức cho các doanh nghiệp nhỏ trong việc tuân thủ các yêu cầu nghiêm ngặt này.
Giải pháp cho ngành cà phê Việt Nam
Mặc dù giá cà phê có xu hướng tăng cao, ngành cà phê Việt Nam cần phải củng cố lại mối quan hệ với các đối tác trong chuỗi cung ứng. Các chuyên gia khuyến nghị rằng, không chỉ tập trung vào giá, mà còn cần đảm bảo sự ổn định trong chuỗi cung ứng, từ người nông dân đến các doanh nghiệp xuất khẩu. Ngành cà phê cần các giải pháp lâu dài để duy trì sự phát triển bền vững, không quá phụ thuộc vào các biến động ngắn hạn của thị trường.
Ông Nguyễn Quang Bình – Chuyên gia nghiên cứu thị trường Café cho rằng, nhiệm vụ của ngành cà phê là phải khôi phục uy tín trong chuỗi cung ứng và ưu tiên nâng cao chất lượng sản phẩm, thay vì mở rộng diện tích trồng cà phê ồ ạt. Doanh nghiệp cần tích cực đầu tư vào chế biến sâu các sản phẩm cà phê để tạo ra giá trị gia tăng và đảm bảo sự phát triển bền vững (VICOFA, 2024).
Kết luận
Ngành cà phê Việt Nam đang đối mặt với không ít thách thức về diện tích trồng, sản lượng và các quy định quốc tế. Tuy nhiên, với giá cà phê vẫn duy trì ở mức cao, cơ hội xuất khẩu vẫn còn rất lớn. Việc tìm ra các giải pháp phát triển bền vững và ổn định chuỗi cung ứng sẽ giúp ngành cà phê Việt Nam duy trì được vị thế vững chắc trên thị trường quốc tế trong những năm tới.
Trích dẫn:
VICOFA. (2024). Báo cáo ngành cà phê Việt Nam niên vụ 2023/2024.
Báo Điện tử Chính phủ. (2024). Diện tích cà phê Việt Nam giảm, giá cà phê tiếp tục tăng.
Tin tức Thông Tấn Xã Việt Nam. (2024). Triển vọng xuất khẩu cà phê Việt Nam năm 2024.
